GPSR – Nowe obowiązki dla e-commerce w zakresie bezpieczeństwa produktów

Nowa regulacja – General Product Safety Regulation (GPSR) – wprowadza zaostrzone wymogi bezpieczeństwa, które mają chronić konsumentów i zmniejszyć liczbę wadliwych produktów na rynku. Zmiany te są istotne również dla sektora
e-commerce. Przepisy rozporządzenia zaczną obowiązywać 13 grudnia 2024 r., więc nie zostało dużo czasu na wdrożenie zmian.

1. Czym jest GPSR?
2. Co to jest produkt niebezpieczny?
3. Nowe obowiązki dla sektora e-commerce
4. Internetowe platformy handlowe
5. Konsekwencje dla przedsiębiorców
6. Czy muszę wprowadzać zmiany w już opublikowanych ofertach?
7. Podsumowanie

Czym jest GPSR?

GPSR to nowe unijne rozporządzenie, które zastąpi dotychczasową dyrektywę o ogólnym bezpieczeństwie produktów (GPSD) obowiązującą od 2001 roku. Celem GPSR jest dostosowanie przepisów do współczesnych realiów rynkowych, zwłaszcza z uwzględnieniem specyfiki handlu internetowego. Wprowadza ono bardziej rygorystyczne normy bezpieczeństwa produktów oraz obowiązki dla producentów, importerów czy dystrybutorów. Rozporządzenie nakłada również obowiązki na dostawców internetowych platform handlowych i sprzedawców dokonujących sprzedaży na odległość. 

Obecnie procedowana jest również ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Ustawa), której celem jest dostosowanie systemu nadzoru nad ogólnym bezpieczeństwem produktów w Polsce do jednolitych ram prawnych ustanowionych rozporządzeniem. Odnosząc się w niniejszym artykule do projektu ustawy mam na myśli wersję z dnia 29 lipca 2024 r.

Co to jest produkt niebezpieczny?

W rozporządzeniu GPSR (General Product Safety Regulation) produkt niebezpieczny to taki, który nie spełnia wymagań dotyczących bezpieczeństwa i przez to stwarza ryzyko dla zdrowia lub życia konsumentów przy normalnym lub dającym się przewidzieć użytkowaniu.

Główne kryteria uznania produktu za niebezpieczny zgodnie z GPSR:

• Niezgodność z wymaganiami bezpieczeństwa: Produkt jest uważany za niebezpieczny, jeżeli nie spełnia odpowiednich standardów bezpieczeństwa, które odnoszą się do zdrowia i życia konsumentów. Standardy te mogą obejmować przepisy techniczne, normy jakościowe lub oznakowanie.
• Ryzyko przy normalnym użytkowaniu: Produkt staje się niebezpieczny, jeśli jego użytkowanie zgodne z przeznaczeniem lub przewidywalne użytkowanie stwarza ryzyko dla konsumenta. Przewiduje się również możliwość błędnego użycia, które może być w rozsądny sposób przewidywane przez producenta.
• Kryteria oceny ryzyka: W ocenie bezpieczeństwa produktu bierze się pod uwagę różne czynniki, w tym:
  • właściwości produktu (skład, wytrzymałość, konstrukcja itp.),
  • potencjalne skutki działania produktu na grupy szczególnie narażone, takie jak dzieci, osoby starsze czy osoby z niepełnosprawnościami,
  • informacje dostarczone przez producenta, takie jak ostrzeżenia, instrukcje użytkowania i oznakowanie.
  • wytyczne norm europejskich: jeśli produkt jest zgodny z obowiązującymi normami europejskimi (EN), uznaje się go domyślnie za bezpieczny, ale jeśli narusza te normy, uznaje się go za potencjalnie niebezpieczny.

Przykłady produktów niebezpiecznych:

• zabawki zawierające małe elementy łatwe do połknięcia przez dzieci,
• urządzenia elektryczne bez odpowiedniego zabezpieczenia przed porażeniem,
• kosmetyki zawierające substancje uczulające lub toksyczne bez odpowiednich ostrzeżeń.

Nowe obowiązki dla sektora e-commerce

GPSR ustala nowe obowiązki dla podmiotów prowadzących sprzedaż na odległość produktów udostępnionych na rynku, czyli takich w przypadku których oferta skierowana jest do konsumentów w Unii.

Art. 19 rozporządzenia GPSR

Obowiązki podmiotów gospodarczych w przypadku sprzedaży na odległość

W przypadku gdy podmioty gospodarcze udostępniają produkty na rynku w internecie lub w inny sposób na odległość, oferta tych produktów musi zawierać w sposób jasny i widoczny co najmniej następujące informacje:

a) imię i nazwisko lub nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy producenta oraz adres pocztowy i elektroniczny, pod którym można się z nim skontaktować;

b) w przypadku gdy producent nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Unii – imię i nazwisko lub nazwę, adres pocztowy i elektroniczny osoby odpowiedzialnej w rozumieniu art. 16 ust. 1 niniejszego rozporządzenia lub art. 4 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2019/1020;

c) informacje umożliwiające identyfikację produktu, w tym jego obraz, rodzaj, a także inne identyfikatory produktu; oraz

d) wszelkie ostrzeżenia lub informacje na temat bezpieczeństwa, które powinny być umieszczone na lub opakowaniu, lub zawarte w dołączonym dokumencie towarzyszącym zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub mającym zastosowanie unijnym prawodawstwem harmonizacyjnym, w języku łatwo zrozumiałym dla konsumentów, określonym przez państwo członkowskie, w którym produkt jest udostępniany na rynku.

W praktyce oznacza to, że za pośrednictwem karty produktu należy przekazać informacje o producencie (lub osobie odpowiedzialnej – dot. producentów niemających siedziby w UE), informacje o produkcie (zdjęcie, marka, kod producenta, kod GTIN (EAN), numer produktu, seria, typ, rodzaj) oraz ostrzeżenia lub informacje o bezpieczeństwie (np. że produkt posiada małe części i nie może być stosowany przez dzieci do lat 3).  

Internetowe platformy handlowe

Więcej obowiązków mają platformy handlowe, czyli zyskujące na popularności market place’y, gdzie konsumenci mogą kupować produkty od różnych sprzedawców.

Obowiązki, które wyznacza GPSR:

• utworzenie dwóch pojedynczych punktów kontaktowych do bezpośredniej komunikacji w kwestiach bezpieczeństwa: jednego przeznaczonego dla organów nadzoru rynku, a drugiego dla ogółu społeczeństwa;
• rejestracja w portalu Safety Gate;
• wdrożenie wewnętrznych procedur dotyczących bezpieczeństwa produktów;
• zapewnienie, że oferta nie będzie mogła zostać opublikowana bez minimalnych informacji dotyczących bezpieczeństwa i identyfikowalności produktu dostarczanych przez zainteresowanego przedsiębiorcę (obowiązek zapewnienia zgodności z przepisami);
• wyrywkowe weryfikowanie, czy oferowane produkty są bezpieczne za pomocą publicznych baz danych, w tym portalu Safety Gate;
• niezwłoczne reagowanie na zarządzenia władz i powiadomienia podmiotów zewnętrznych oraz zapewnienie, że usunięte oferty nie pojawią się ponownie;
• dostarczanie konsumentom odpowiednich i aktualnych informacji w przypadku wycofania produktu z rynku poprzez bezpośredni kontakt ze wszystkimi osobami, które zakupiły dany produkt na ich platformie i publikowanie szczegółowych informacji na ich stronie internetowej;
• poinformowanie właściwego podmiotu gospodarczego oraz organów nadzoru rynku i współpraca z nimi w przypadku wycofania produktu z rynku lub wypadku.

Jak widzisz nie jest ich mało, a w dodatku każdy z ww. obowiązków wymaga podjęcia konkretnych działań, które niejednokrotnie będą wymagały wdrożenia nowych procesów i przeszkolenia pracowników. 

Jeśli na dzisiaj prowadzisz zwykły sklep internetowy, ale coraz częściej myślisz o przekształceniu się w market place, to pamiętaj, że sporo aktów prawnych, w tym ustawa o prawach konsumenta, nakładają dodatkowe obowiązki na market place. GPSR nie jest jedyną regulacją, którą musisz wziąć pod uwagę.

Konsekwencje dla przedsiębiorców

Organami nadzoru rynku w Polsce są: Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej. Ta informacja jest szczególnie istotna gdyż nie ulega wątpliwościom, że UOKiK jest jednym z najprężniej działających urzędów. Świadczą o tym wydane decyzje oraz wszczęte postępowania.

Zakres kar wskazanych w ustawie o ogólnym bezpieczeństwie produktów jest bardzo szeroki – kara może wynieść od 40.000 zł do 1.000.000 zł.

Dla branży online najistotniejsze będą dwie kary, tj.:

1. w przypadku niewykonywania obowiązków określonych w art. 19 GPSR kara pieniężna może wynieść do 500.000 zł;
2. dostawcom internetowych platform handlowych za niewypełnianie obowiązków, w tym m.in. obowiązku wyznaczenia pojedynczego punktu kontaktowego umożliwiającego bezpośrednią komunikację drogą elektroniczną z organami nadzoru grozi kara w wysokości do 1.000.000 zł.

Kary mogą być bardzo dotkliwe, dlatego nie warto ryzykować i lepiej już dzisiaj rozpocząć wdrażanie zmian.

Czy muszę wprowadzać zmiany w już opublikowanych ofertach?

Zgodnie z brzmieniem samego rozporządzenia GPSR „Państwa członkowskie nie utrudniają udostępniania na rynku produktów objętych dyrektywą 2001/95/WE, które są zgodne z tą dyrektywą i które zostały wprowadzone do obrotu przed dniem 13 grudnia 2024 r.”.  

Oznacza to, że wciąż jest możliwa sprzedaż produktów wprowadzonych do obrotu przed dniem 13 grudnia 2024 r. i że produktów tych nie trzeba dostosowywać do nowych wymogów. W konsekwencji karta produktu również nie musi zostać dostosowana do nowych wymogów.

Będzie zatem tak, że przez pewien czas funkcjonować będą dwa różne wzory karty produktu. Dotychczasowa karta dla produktów wprowadzonych do obrotu przed 13 grudnia 2024 r.  i nowa karta produktu dla produktów wprowadzonych do obrotu po 13 grudnia 2024 r. Jeśli prowadzisz mały sklep i uzupełnienie informacji wskazanych w art. 19 nie jest dla Ciebie kłopotliwe, to w mojej ocenie dobrym rozwiązaniem jest dostosowanie opisów już dzisiaj tak, aby się nie pogubić.

Inne stanowisko prezentują platformy handlowe, które poinformowały już sprzedawców, że do 13 grudnia mają obowiązek dostosować opis produktów.

Podsumowanie

Wprowadzenie GPSR ma na celu zwiększenie ochrony konsumentów oraz podniesienie standardów bezpieczeństwa produktów dostępnych na rynku unijnym. Nowe obowiązki dla e-commerce mogą początkowo stanowić wyzwanie, jednak ostatecznie przyczynią się do budowania zaufania klientów oraz ograniczenia ryzyka związanego z wadliwymi produktami.