Tytułowe pytanie często zadają sobie obie strony akcji promocyjnych w postaci konkursów – czyli zarówno zwycięzcy, jak i organizatorzy. Intuicja podpowiada, że skoro ktoś coś otrzymał, to co do zasady powinno to być opodatkowane. Temat ten budzi wiele wątpliwości i warto wyjaśnić podstawowe kwestie prawne. Jest to o tyle istotne, że wbrew praktyce niektórych podmiotów biznesowych, organizujących konkursy, nie ma w ich przypadku prawnej możliwości przerzucenia obowiązków podatkowych na zwycięzcę nagrody. Zapisy regulaminu wprowadzające takie zasady są po prostu nieważne, a nierozliczenie podatku od nagród w konkursach to bardzo duże ryzyko prawne w działalności reklamowej.
Nagrody uzyskane w konkursach stanowią dla zwycięzców przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a zatem powinien być od nich zapłacony podatek. Wielu laureatów konkursów po otrzymaniu nagrody martwi się jednak, że musi dokonać szeregu formalności ze swoim urzędem skarbowym. W tym miejscu uspokajamy – ciężar podatkowego rozliczenia nagród w konkursach na gruncie PIT w znakomitej większości przypadków będzie spoczywał na podmiocie, który wydaje nagrodę laureatowi (najczęściej jest nim organizator konkursu).
Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT nagrody uzyskane z konkursach są opodatkowane według ryczałtowej stawki 10% wartości nagrody. Nie ma tu żadnych kosztów uzyskania przychodu, obniżek (ulg) czy innych, podobnych instytucji prawa podatkowego. Jeśli nagroda ma wartość 100 zł, to generalnie należy się od niej podatek w kwocie 10 zł – koniec, kropka.
Co bardzo ważne, płatnikiem powyższego podatku od nagród w konkursie jest podmiot wydający te nagrody (o ile prowadzi działalność gospodarczą, co ma miejsce w znakomitej większości przypadków). Jak wspomniałem, najczęściej jest nim organizator konkursu (będzie tak wówczas, gdy z regulaminu akcji nie wynika nic innego). Laureat nie odpowiada wówczas za żadne rozliczenia z urzędem skarbowym – robi to organizator konkursu, do pewnego stopnia podobnie jak pracodawca w przypadku swojego pracownika. Dlatego zgodnie z przepisami podatkowymi, organizator konkursu przed wydaniem nagrody powinien pobrać od laureata kwotę stanowiącą 10% jej wartości i wpłacić ją do swojego urzędu skarbowego. W przypadku nagród pieniężnych sprawa jest prosta – organizator po prostu potrąca 10% nagrody (np. przy nagrodzie pieniężnej w kwocie 1.000 zł laureat otrzymuje „na rękę” 900 zł, gdyż organizator pobrał 100 zł tytułem zaliczki na podatek). Z kolei w przypadku nagród rzeczowych laureat powinien wpłacić organizatorowi 10% wartości nagrody w pieniądzu.
Od powyższego obowiązku podmiot wydający nagrodę nie może się uwolnić w żaden zgodny z prawem sposób. Nie ma prawnej możliwości przerzucenia obowiązków podatkowych na uczestnika, np. poprzez zapis w regulaminie. Spotykane są na rynku prawa reklamy regulaminy z zapisami w stylu: „W przypadku powstania obowiązku zapłaty podatku w związku z otrzymaniem nagrody, uczestnik zobowiązany jest do ich pokrycia we własnym zakresie, na co wyraża zgodę biorąc udział w konkursie”. Takie zapisy naruszają przepisy podatkowe i są nieważne. Na ich podstawie nie powstaje żaden obowiązek samodzielnego rozliczenia podatku przez laureata. Jeśli organizator konkursu, który jest płatnikiem podatku, stosuje zapisy podobne do powyższego i nie rozlicza należnego podatku, popełnia przestępstwo karnoskarbowe, za które grozi do 720 stawek dziennych grzywny (w 2016 r. to prawie 17 milionów złotych).
Problematyczne może okazać się niekiedy rozliczenie nagród rzeczowych, zwłaszcza w razie wydawania nagrody znacznej wartości (np. samochodu). Nierzadko może bowiem zdarzyć się, że zapłata podatku stanowić będzie dla laureata znaczny wysiłek finansowy (na przykład aby odebrać nagrodę w postaci samochodu o wartości 80.000 zł, laureat na wstępie powinien wpłacić organizatorowi 8.000 zł podatku). Aby uniknąć powyższego problemu, Organizatorzy konkursów często wprowadzają do regulaminu konkursu tzw. dodatkową nagrodę pieniężną na poczet pokrycia PIT. Dla przykładu – gdy nagrodą w konkursie jest tablet o wartości 800 zł, laureat otrzymuje wraz z nim dodatkową nagrodę pieniężną w kwocie odpowiadającej około 11,11% jego wartości, zaokrąglone do pełnej złotówki. Nagrody pieniężne nie są jednak przekazywane fizycznie laureatom, ponieważ Organizatorzy dokonują ich potrącenia i przeznaczają ją na pokrycie należnego PIT z tytułu nagrody rzeczowej.
A zatem uspokajamy laureatów konkursów – w przeważającej większości przypadków nie będą oni musieli ponosić żadnych kosztów ani zajmować się żadnymi rozliczeniami podatkowymi z tytułu otrzymania nagród w konkursach. Nawet jeśli pojawi się konieczność poniesienia kosztu podatku, to organizator konkursu, powinien samodzielnie zadbać o jego pobranie od uczestnika i następnie wpłacić go na konto właściwego urzędu skarbowego.
Należy jednak pamiętać, że w razie gdyby płatnik (organizator konkursu wydający nagrody) nie dopełnił obowiązku rozliczenia PIT zgodnie z powyższym, organy podatkowe czysto teoretycznie mogą próbować domagać się uiszczenia podatku przez samego laureata jako podatnika. Ponadto, jeśli konkurs organizuje osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej (np. zupełnie prywatnie przeprowadzi konkurs na swój najpiękniejszy portret), wówczas zwycięzca takiego konkursu, z powodu braku przepisów szczególnych, jest zobowiązany samodzielnie wykazać wartość nagrody w swoim rocznym zeznaniu podatkowym (jako przychód z innych źródeł) i składając to zeznanie opłacić podatek zryczałtowany według ww. stawki 10%.
Oczywiście nie wszystkie nagrody w konkursach podlegają opodatkowaniu. Ustawa o PIT przewiduje kilka zwolnień, jednakże niestety w praktyce znakomita większość realizowanych na rynku konkursów nie spełnia kryteriów zastosowania zwolnienia podatkowego. Jak pisaliśmy już w tym artykule, obecnie praktycznie wszystkie nagrody w konkursach (również te poniżej wartości 760 zł), podlegają opodatkowaniu.
