W naszej codziennej praktyce prawnej zweryfikowaliśmy i doradzaliśmy przy tworzeniu setek (jeśli nie tysięcy) projektów materiałów promocyjnych pod kątem ich zgodności z przepisami prawa. Jest to bardzo delikatna, a jednocześnie ważna materia prawna, łącząca elementy prawa ochrony konsumentów oraz prawa własności intelektualnej. Błędy mogą dużo kosztować. Często spotykamy się z pytaniem o to jaka powinna być treść tzw. legala, czyli noty prawnej umieszczanej na materiałach drobnym drukiem. Chcemy zatem wyjaśnić po co w ogóle umieszcza się legal na materiałach promocyjnych, a także przedstawić podstawowe wskazówki odnośnie treści prawnych, które powinny być zawarte na materiale promocyjnym.
A zatem: po co właściwie dodawać notę prawną na plakat/banner/opakowanie, skoro akcja ma jasno napisany regulamin, z którego wynikają jej zasady?
Cel jest niezwykle prosty – potencjalni uczestnicy akcji powinni z materiałów promocyjnych dowiedzieć się jakie są wszystkie podstawowe warunki wzięcia w niej udziału. Jeśli informacje te nie wynikają z głównej treści danego materiału promocyjnego (np. z głównych haseł), to powinny zostać podane właśnie w formie noty prawnej. Dodatkowe informacje nie mają oczywiście takiego potencjału komunikacyjnego (są zapisane małym drukiem, zazwyczaj na dole danego materiału promocyjnego), ale formalnie są przekazywane adresatom.
Podanie podstawowym informacji o warunkach akcji promocyjnej jest szczególnie ważne, jeśli jest ona realizowana w segmencie B2C, tzn. jest kierowana do konsumentów. Wówczas przepisy prawa bezwzględnie zobowiązują nas do tego, aby udzielać w materiałach promocyjnych pełnej, prawdziwej i rzetelnej informacji, aby przeciętny konsument miał wiedzę jakie warunki musi spełnić, aby wziąć udział w akcji i podjąć świadomą decyzję w tym zakresie. Zgodnie ze stanowiskiem instytucji chroniących konsumentów, przeciętny konsument np. robiąc zakupy w supermarkecie i widząc plakaty dotyczące konkursu lub loterii nie szuka samodzielnie regulaminu danej akcji, ani tym bardziej się z nim nie zapoznaje. Dlatego z materiałów promocyjnych (np. plakatów lub opakowań produktów objętych akcją) powinien otrzymać podstawowe wskazówki jakie warunki należy spełnić, aby wziąć udział w akcji.
Brak takich informacji może zostać uznany za wprowadzenie konsumentów w błąd. Tak – na gruncie prawa konsumenckiego wprowadzeniem w błąd jest nie tylko przekazanie nieprawdziwej informacji, ale również brak informacji istotnej z punktu widzenia decyzji konsumenta o wzięciu udziału w promocji. Wyobraźmy sobie przykładową sytuację: aby wziąć udział w konkursie, należy kupić opakowanie promocyjne w okresie od 1 lipca 2016 r. do 31 sierpnia 2016 r. Jeśli opakowania promocyjne będą dostępne w sklepach również poza ww. okresem (co jest standardem na rynku) i brak będzie na nich informacji o czasie trwania konkursu, to konsument, który kupił produkt poza ww. okresem i będzie chciał wziąć udział w konkursie zostałby wprowadzony w błąd. Gdyby wiedział, że jego zakup nie będzie uwzględniony w konkursie, prawdopodobnie nie dokonałby go.
Wprowadzenie konsumentów w błąd to poważne naruszenie ich uprawnień. Za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów poprzez wprowadzenie ich w błąd Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może nałożyć karę w wysokości do 10% przychodu za rok poprzedni. Pominięcie istotnych informacji o warunkach akcji promocyjnej na jej na materiałach promocyjnych może być zatem bardzo dotkliwe finansowo i w przeszłości wydawane już były decyzję nakładające ww. kary (piszemy o tym m. in. w tym artykule).
Wiemy już zatem skąd idea dodawania zastrzeżeń prawnych na materiałach promocyjnych. Jednakże nawet osoby, które rozumieją przyczyny dodawania tego rodzaju informacji, miewają niemały problem z oceną które z nich muszą pojawić się na materiałach promocyjnych i – co za tym idzie, jak dużą część materiału promocyjnego zajmie ostateczny tekst noty prawnej. Organizatorom akcji promocyjnych z natury rzeczy zależy na tym, aby legal był możliwie najkrótszy i nie „zabijał” projektu estetycznie i marketingowo.
W tym miejscu chciałbym uspokoić – obowiązek udzielania konsumentom pełnej informacji o warunkach udziału w akcji promocyjnej nie oznacza, że na materiałach powinniśmy od razu wklejać całą treść regulaminu. Konsument powinien z materiału promocyjnego otrzymać informacje absolutnie podstawowe, zwłaszcza te dotyczące terminu i sposobu zgłaszania udziału w akcji (w ostateczności to właśnie temu służy materiał promocyjny – zachęceniu konsumenta do udziału w akcji).
Przepisy prawa mają niekiedy to do siebie, że bywają ogólne i nie dają jednoznacznych, gotowych rozwiązań. Tak jest również i w tym przypadku – nie ma jednego, gotowego wzoru dobrego legala, który moglibyśmy zastosować do każdej akcji. Standardowo przyjmuje się jednak, że na materiale promocyjnym (tzn. w jego właściwej części lub w samej nocie prawnej) powinny znaleźć się co najmniej następujące dane:
- czas trwania akcji promocyjnej;
- warunki dla wzięcia udziału w akcji (np. co należy kupić i jak zgłosić udział);
- kto może być uczestnikiem akcji (np. że uczestnikiem może być tylko osoba pełnoletnia);
- inne, nietypowe z punktu widzenia zachowania przeciętnego konsumenta zasady akcji zawarte w jej regulaminie (np. obowiązek zachowania paragonu fiskalnego potwierdzającego zakup produktu objętego akcją, wyłączenie niektórych produktów z promocji);
- sposób, w jaki uczestnik może zapoznać się z regulaminem (np. że jest on dostępny na wskazanej stronie internetowej;
- nazwa organizatora akcji wraz z adresem jego siedziby.
Nie można oczywiście wykluczyć, że w konkretnym przypadku danej akcji promocyjnej legal powinien zawierać również inne, dodatkowe informacje. Wynika to każdorazowo ze specyfiki danej promocji i szczegółowych zasad jej przeprowadzania. Dlatego dla zapewnienia pełnego bezpieczeństwa prawnego treść legala powinna być opracowana wspólnie z prawnikiem.
Warto również pamiętać, że ważny jest także sposób przedstawienia noty prawnej. Nie powinna on mieć funkcji tzw. „listka figowego”, ale naprawdę stanowić dla konsumenta źródło informacji o zasadach akcji. Warto zatem „wejść w buty” przeciętnego konsumenta i zadać sobie pytanie „Czy byłabym/byłbym w stanie bez większych problemów zapoznać się z treścią noty prawnej?”. Legal nie powinien być zatem pisany zbyt małą czcionką i umieszczany na materiale promocyjnym w taki sposób, że trudno go zauważyć (np. pojawiać się na sekundę w spocie reklamowym). Nota prawna, która jest nieczytelna, w praktyce powinna być traktowana tak, jakby jej nie było. Istnieje stosunkowo wysokie ryzyko uznania, że nie daje ona wówczas żadnej ochrony prawnej, a więc nie spełnia swojej elementarnej funkcji.
