Opodatkowanie sprzedaży premiowej jest chyba jednym z trudniejszych zagadnień podatkowych w prawie reklamy i marketingu. Pojęcie „sprzedaży premiowej” nie doczekało się nigdy ustawowego zdefiniowania. Stanowisko organów podatkowych jest niejednolite. Orzecznictwo sądów administracyjnych aktualnie odmienne od stanowisk organów podatkowych. Zacznijmy jednak od początku.
JAK OPODATKOWANA JEST SPRZEDAŻ PREMIOWA
Pojęcie „sprzedaży premiowej” nie zostało zdefiniowane, i to nie tylko w prawie podatkowym, lecz generalnie w polskim prawie. Jednocześnie pojęciem tym posługuje się ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (u.p.d.o.f.) w 2 miejscach:
- art. 30 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f. – od dochodów (przychodów) pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy z tytułu (…) nagród związanych ze sprzedażą premiową, uzyskanych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 6, 6a i 68 – w wysokości 10% nagrody;
- art. 21 ust. 1 pkt 68 u.p.d.o.f. – wolne od podatku dochodowego są wartość (…) nagród związanych ze sprzedażą premiową – jeżeli jednorazowa wartość tych nagród nie przekracza kwoty 760 zł; zwolnienie od podatku nagród związanych ze sprzedażą premiową nie dotyczy nagród otrzymanych przez podatnika w związku z prowadzoną przez niego pozarolniczą działalnością gospodarczą, stanowiących przychód z tej działalności.
Z przepisów podatkowych możemy się dowiedzieć, że nagrody otrzymane w ramach sprzedaży premiowej są opodatkowane na specjalnych zasadach. W szczególności nagrody otrzymane w ramach sprzedaży premiowej – niezależnie od tego do jakiego źródła przychodów je zakwalifikujemy – podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym 10% podatkiem dochodowym od osób fizycznych. To oznacza, że niezależnie od tego czy nagrodę otrzyma konsument w sklepie, czy też przedsiębiorca kupując towary do swojego sklepu/magazynu, nagroda taka nie będzie podlegała opodatkowaniu w ramach skali podatkowej, albo wg stawki liniowej jako przychód z prowadzonej działalności gospodarczej, lecz będzie opodatkowana zryczałtowanym podatkiem w wysokości 10% wartości nagrody.
Płatnikiem tego podatku jest podmiot wydający nagrodę – organizator sprzedaży premiowej (art. 41 ust. 4 u.p.d.o.f.). Organizator ma obowiązek potrącić podatek od kwoty nagrody (jeżeli nagrodą jest kwota pieniężna) albo pobrać wartość podatku przed wydaniem nagrody uczestnikowi promocji (art. 41 ust. 7 u.p.d.o.f.). Uczestnik przy takiej formule akcji nie ma więc generalnie żadnych obowiązków podatkowych, a przy odpowiedniej konstrukcji akcji promocyjnej uczestnik może w ogóle nie wiedzieć, że nagroda podlegała opodatkowaniu. Jest to więc potencjalnie bardzo wygodna forma opodatkowania nagród, nie wspomniawszy o tym, że jest również tańsza (10% stawki podatkowej w porównaniu od stawki liniowej 19% lub progów 18 i 32%). Przedmiotowy rodzaj akcji ma również inną bardzo istotną korzyść – zwolnienie podatkowe dla nagród o wartości jednostkowej do kwoty 760 zł. Zwolnienie to znajduje zastosowanie jednak tylko w sytuacjach, gdy nagroda wydawana jest w ramach sprzedaży premiowej konsumentowi (a więc podmiotowi dokonującemu czynności w celach niezwiązanych z jego działalnością gospodarczą).
KIEDY MAMY DO CZYNIENIA ZE SPRZEDAŻĄ PREMIOWĄ W UJĘCIU PODATKOWYM
O ile opisanie zasad opodatkowania nagród w ramach sprzedaży premiowej nie rodzi zbyt wielu problemów, o tyle określenie kiedy takie zasady znajdują zastosowanie może przyprawić o ból głowy. Winna jest temu niejednoznaczna ustawa, ale przede wszystkim niespójne i niejasne orzecznictwo organów podatkowych powołanych do wydawania indywidualnych interpretacji podatkowych w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej.
Podstawowym problemem jest określenie kiedy dochodzi do uzyskania nagrody w „sprzedaży premiowej”. W najprostszym ujęciu sprzedażą premiową nazwiemy taką sprzedaż, w ramach której obok kupowanego towaru, kupujący otrzymuje również jakąś premię, nagrodę. Tym samym kupujący uzyska nagrodę w sprzedaży premiowej, jeżeli obok kupowanego towaru, za który płaci otrzyma również jakiś gratis (nagrodę). Wydaje się proste, jednak nie jest takie dla organów podatkowych.
W wielu interpretacjach podatkowych dotyczących zasad opodatkowania akcji promocyjnych (sprzedaży premiowych) skierowanych do konsumentów organy podatkowe wypowiadały się bowiem, że ze sprzedażą premiową będziemy mieli do czynienia wyłącznie wówczas, gdy nagroda wydawana jest przez sprzedawcę na jego koszt. Innymi słowy tylko tam gdzie sklep organizuje promocję i wydaje nagrody, można mówić o sprzedaży premiowej. Wszędzie tam, gdzie organizatorem jest producent towarów, agencja reklamowa, tam nie ma sprzedaży premiowej, ponieważ ani producent, ani agencja reklamowa bezpośrednio niczego nie sprzedają konsumentowi (tak m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, w interpretacji z dnia 27 sierpnia 2010 roku, nr IPPB2/415-539/10-4/MK). Przy tego typu podejściu korzystne zasady rozliczenia nagród (10% podatek) mogą znaleźć zastosowanie jedynie do tych sytuacji, gdy nagrody wydaje bezpośrednio sprzedawca, nabywcy towaru. W pozostałych przypadkach pozostaje zbierać od konsumentów dane niezbędne do wystawiania PIT-8C (sic!).
Temat wydawałby się na tym zamknięty jeżeli chodzi o organy podatkowe, choć z pewnym niesmakiem (wykładania prawa oczywiście zawężająca). Jednocześnie jednak organy podatkowe lubią zaskakiwać, a nawet zaprzeczać same sobie. Mianowicie ze stanowisk organów podatkowych wyrażanych w innych indywidualnych interpretacjach wynika, że organy podatkowe nie wymagają kryterium „bezpośredniości”, jeżeli akcja sprzedaży premiowej kierowana jest do przedsiębiorców. W takich bowiem przypadkach, gdzie nagrody wydawane są przedsiębiorcom w związku z dokonywanymi przez nich zakupami (np. programy lojalnościowe), zawsze mamy do czynienia ze sprzedażą premiową i nie ma znaczenia kto wydaje nagrody, czy jest to bezpośredni sprzedawca, czy też producent, czy też agencja marketingowa (por. m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 24 stycznia 2013 roku, nr IPPB1/415-1328/12-2/ES). Tym samym wydając nagrody przedsiębiorcom, organizator musi samodzielnie rozliczyć przedsiębiorców w zakresie zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 10% wartości nagrody.
Skąd taki dualizm? Oczywiście trudno jednoznacznie powiedzieć, choć nie można nie zauważyć, że potencjalnie uzasadnienie obu stanowisk ma charakter czysto ekonomiczny. W przypadku konsumentów korzystnym dla Skarbu Państwa rozwiązaniem jest uznanie, że sprzedaż premiowa ma wąski charakter, ponieważ w takich przypadkach, gdzie warunki sprzedaży premiowej nie są spełnione organizator ma obowiązek wystawić PIT-8C (pod rygorem odpowiedzialności karnej), a konsumenci muszą się z tego rozliczyć według skali podatkowej. Z kolei w przypadku nagród wydawanych przedsiębiorcom, przyjęcie podobnej wąskiej interpretacji mogłoby realnie prowadzić do braku opodatkowania nagród w sprzedaży premiowej z uwagi na „omijanie opodatkowania”. Tam bowiem, gdzie nagrody wydawane są przedsiębiorcom, organizator nie ma obowiązku wystawiania PIT-8C, ani innego ewidencjonowania do organów skarbowych okoliczności wydawania nagród przedsiębiorcom. Co do zasady, jeżeli przyjmiemy, że wydane nagrody nie zostały wydane w ramach sprzedaży premiowej, to takie nagrody stanowią przychód przedsiębiorcy, na którym ciąży formalnie osobisty obowiązek rozliczenia tej nagrody jako swojego przychodu z tytułu tej działalności. Wielu przedsiębiorców w praktyce jednak nie dokonuje tego typu rozliczeń, a organy skarbowe nie są w stanie tego realnie kontrolować. W związku z powyższym, dla organów skarbowych „wygodniejsze”, jest uznawać że w sytuacji gdy pytanie podatkowe zadaje organizator sprzedaży premiowej skierowanej do przedsiębiorców, pojęcie to należy traktować możliwie szeroko. Dodatkowo co istotne, odpowiedź podatkowa udzielona organizatorowi nie chroni przedsiębiorcy – uczestnika akcji, do którego cały czas organy kontroli skarbowej mogą się zgłosić, uznając że nagroda zdobyta w sprzedaży premiowej powinna jednak stanowić przychód z tytułu prowadzonej osobiście działalności gospodarczej.
Czy rzeczywiście takie jest uzasadnienie istniejących rozbieżności w orzecznictwie podatkowym? Trudno powiedzieć. Takie podejście jawiłoby się bowiem, jako działanie świadomie skrajnie niekorzystne dla podatników, na rzecz interesu Skarbu Państwa, gdzie jedynie względy ekonomiczne, a nie prawne, mają znaczenie dla organów wydających interpretację.
CO ZROBIĆ Z TĄ SPRZEDAŻĄ PREMIOWĄ
W ramach niniejszego generalnego artykułu trudno jest podjąć decyzję za czytelnika co do sposobu opodatkowania nagród wydawanych przez niego w promocjach, realizowanych na zasadzie sprzedaży premiowej. Każdorazowo pod uwagę trzeba brać indywidualne rozwiązania danej promocji, istniejące rozbieżności i związane z tym ryzyka podatkowe. W promocjach skierowanych do konsumentów, w zasadzie nie ma rozwiązania do końca pozbawionego ryzyka i wydaje się jedynie uzyskanie indywidualnej interpretacji podatkowej mogłoby je wyłączyć.
Jednocześnie jednak dla pokrzepienia i być może pewnego zaznaczenia kierunku działań warto jest przywołać nie tak dawne prawomocne orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 4 lipca 2013 roku, syg. akt III SA/Wa 381/13. Sąd rozpatrując indywidualną sprawę podatnika, jednoznacznie odrzucił koncepcję organu podatkowego, zgodnie z którą dla uznania danej promocji za sprzedaż premiową wymagana jest bezpośrednia sprzedaż pomiędzy organizatorem akcji a jej uczestnikiem. W sprawie uznano, że agencja marketingowa działająca na rzecz swojego klienta może być organizatorem sprzedaży premiowej w rozumieniu art. 30 ust. 1 pkt 2 i art. 21 ust. 1 pkt 68 u.p.d.o.f.
