W czasach nieustająco wzrastającej konkurencji oraz nieograniczonych możliwości produkcyjnych, przedsiębiorstwa muszą wyróżnić się na tle innych producentów. W tym celu firmy tworzą określoną identyfikacją wizualną, w której skład wchodzą między innymi nazwa, logo, typografia, kolorystyka, dźwięk, a nawet zapach. Wykorzystując te elementy, tworzą określoną markę, która staje się jednym z głównych aspektów rozpoznawczych danego przedsiębiorstwa. Co jeśli ktoś zacznie wykorzystywać naszą nazwę lub logo jako własne? W takim przypadku zarejestrowany znak towarowy jest najlepszą obroną.
Czym jest znak towarowy w ujęciu prawnym?
Ustawa – Prawo własności przemysłowej określa znak towarowy jako każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów drugiego przedsiębiorstwa. Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia i inny sygnał dźwiękowy. Ustawodawca daje więc pewną swobodę, w tym co można zakwalifikować jako znak towarowy. Skoro wiemy już, co może nim zostać, zadajmy sobie pytanie…
Co nam daje znak towarowy?
Cytując Davida Haigh’a, założyciela jednej z wiodących agencji zajmujących się wyceną marki w Stanach Zjednoczonych: „największym źródłem niematerialnej wartości przedsiębiorstwa jest znak towarowy”. Jest kilka istotnych funkcji, które spełnia znak towarowy, które mają również znaczenie prawne. Funkcja oznaczenia pochodzenia, nazywana również funkcją wyróżniającą, która daje nam możliwość rozróżnienia naszego towaru od konkurencyjnych, tego samego rodzaju. Kolejna jest funkcja jakościowa, która daje pewność klientom, że towar posiadający dany znak cechuje się określonym poziomem jakościowym. Trzecia jest funkcja reklamowa, wykorzystywana w marketingu, która ma na celu utrzymanie dotychczasowych klientów oraz pozyskaniu nowych, za pomocą materiałów reklamowych, które mają zachęcać ich do wyboru towaru, bądź usługi oznaczonej określonym znakiem towarowym. Istotną funkcją jest również funkcja informacyjna, która wpływa na postrzeganie danego produktu lub producenta przez klienta, poprzez przekazywanie mu odpowiednio wykreowanych komunikatów. Dodatkowymi dwiema funkcjami są funkcje estetyczna oraz funkcjonalna, które są szczególnie ważne przy znakach graficznych oraz przestrzennych. Podsumowując, znak towarowy pomaga w umocnieniu marki, zbudowania silnej relacji z klientem oraz w podniesieniu prestiżu samego przedsiębiorstwa.
Rejestracja logo lub nazwy produktu czy firmy nie jest obowiązkowa. Natomiast podjęcie tego działania daje przedsiębiorcy wiele korzyści prawnych i rynkowych. Mamy co najmniej cztery powody, aby zarejestrować znak towarowy:
- Zarejestrowany znak towarowy upoważnia właściciela do wyłączności używania tego znaku na terenie całego kraju, a nawet Wspólnoty Europejskiej w zależności od rodzaju wniosku. Ponadto, właściciel otrzymuje prawo wyłączności do używania nie tylko tego znaku, ale również znaków jemu podobnych. W razie wykorzystania znaku towarowego przez osoby nieupoważnione, właścicielowi przysługuje odszkodowanie.
- W przypadku szybkiej rejestracji znaku towarowego mamy do niego pierwszeństwo. Daje nam to bezpieczeństwo, że nieuprawnione osoby nie wykorzystają naszego znaku.
- Znak towarowy może również dla nas zarabiać. Po rejestracji staje się on prawem o charakterze majątkowym, co oznacza, że możemy udzielać odpłatnej licencji na jego wykorzystywanie czy też go sprzedawać. Taki znak może być również wykorzystywany w systemach optymalizacji podatkowych.
- Rejestracja nazwy lub logo pozwala na zwiększenie popularności oraz wiarygodności, a co za tym idzie prestiżu przedsiębiorstwa.
Wyróżniamy trzy rodzaje ochrony znaku towarowego ze względu na jej zasięg:
1) krajowy – na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.
2 ) europejski – w obrębie Wspólnoty Europejskiej, bądź wybranych państw Unii Europejskiej.
3) międzynarodowy – o zasięgu światowym.
Procedura rejestracji znaku towarowego.
Większość przedsiębiorstw działających w Polsce ma zasięg krajowy, dlatego interesuje ich ochrona znaku towarowego na terenie naszego kraju. W związku z powyższym, w artykule skupiam się wyłącznie na procedurze rejestracji znaku towarowego w Polsce. Jeżeli jednak jakiś czytelnik jest zainteresowany zasięgiem ponad krajowym – zapraszamy do kontaktu.
Wracając jednak do meritum – organem właściwym do rozpatrywania wniosków o rejestrację krajowego znaku towarowego jest Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej. Przed złożeniem wniosku, powinniśmy sprawdzić czy na rynku istnieją identyczne lub podobne znaki towarowe do tego, który mamy zamiar zgłosić. Możemy w tym celu wykorzystać takie bazy jak Register Plus czy TMview. Kolejnym krokiem jest wypełnienie podania o rejestrację znaku. W podaniu tym obok oczywiście wskazania i opisania samego znaku należy określić na jakich obszarach rynku znak ten będzie stosowany. Im większy obszar, tym większy koszt rejestracji. Określenia obszarów dokonuje się według tzw. klasyfikacji nicejskiej, która jest dostępna pod adresem https://grab.uprp.pl/Klasyfikacje. Klasyfikacja liczy sobie 45 klas, z czego 34 odnosi się do towarów, a 11 do usług. Liczba składników każdej z klas nie jest taka sama. Np. w klasie 37 mamy 128 elementów, a w klasie 27 mamy tylko 18 składników. Po przygotowaniu i podpisaniu wniosku należy wnieść opłatę do Urzędu Patentowego RP. W przypadku złożenia wniosku w formie papierowej obejmującego ochronę znaku w jednej klasie towarowej lub usługowej opłata wyniesie 450 zł. W przypadku złożenia wniosku obejmującego więcej niż 1 klasę, opłata od wniosku ulega zwiększeniu o 120 złotych za każdą następną klasę. Opłatę wnosi się na rachunek bankowy Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej.
W przypadku, gdy Urząd nie stwierdzi żadnych przeszkód rejestracyjnych, wniosek zostaje opublikowany w Biuletynie Urzędu Patentowego. Od tego momentu, osoby trzecie mają możliwość wniesienia sprzeciwu w ciągu trzech miesięcy w stosunku do wprowadzonego zgłoszenia.
W przypadku braku sprzeciwu Urząd wydaje decyzje o udzieleniu lub odmowie udzielania prawa ochronnego. Jeśli Urząd wyda decyzję pozytywną, należy wnieść kolejną opłatę za udzielenie prawa ochronnego, w wysokości 400 złotych od każdej klasy towarowej, dla której chcemy uzyskać ochronę. Następnie decyzja publikowana jest w Wiadomościach Urzędu Patentowego. Od tego momentu przedsiębiorca uzyskuje rejestrację – prawo ochronne na znak towarowy. Posiadając takie prawo przedsiębiorca może dodatkowo obok swojego znaku towarowego stosować oznaczenie ®, które komunikuje na rynku, że dany znak towarowy został zarejestrowany w Urzędzie Patentowym (jego stosowanie bez rejestracji znaku jest zabronione). Prawo ochronne udzielane jest na 10-letnie okresy, stąd też należy monitorować kiedy dane prawo wygasa, by móc je w odpowiednim czasie odnowić.
Biorąc pod uwagę płynące korzyści z posiadania znaku towarowego, koszt jego uzyskania jest stosunkowo niewielki, zwłaszcza w skali 10 lat, w ciągu których może się wiele wydarzyć. Jest to pewnego rodzaju inwestycja, która daje nam zabezpieczenie przed nieprzewidzianymi stratami, a może także przynieść nieoczekiwane zyski.
Na zakończenie krótkie informacje praktyczne:
Jak przedstawia się koszt rejestracji znaku w praktyce? Rejestracja znaku towarowego w jednej klasie, w formie pisemnej, to koszt opłat administracyjnych w wysokości 940 złotych. W tym: 450 zł za zgłoszenie w formie pisemnej, 400 złotych za udzielnie prawa ochronnego za pierwsze 10 lat oraz 90 złotych za publikację w Wiadomościach Urzędu Patentowego. Do tego może dojść ewentualne wynagrodzenie specjalisty, którzy wesprze przedsiębiorcę w przygotowaniu wniosku i reprezentacji przed Urzędem Patentowym RP. Może to być rzecznik patentowy, radca prawny czy adwokat.
Strona internetowa Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej – www.uprp.pl
Aktualny cennik opłat: (www.uprp.pl/oplaty-zgloszeniowe)
Aktualny wzór wniosku o rejestrację znaku: (www.uprp.pl/pobierz-formularz)
Narzędzie TMClass (do weryfikacji już zarejestrowanych znaków): (www.euipo.europa.eu)
Narzędzie TMView (do weryfikacji już zarejestrowanych znaków): (www.tmdn.org)
